Veel collega’s in de eerste lijn hebben een concurrentiebeding in hun arbeidsovereenkomst staan. De werkgever wil dit vaak opnemen om te voorkomen dat een werknemer zijn of haar cliënten meeneemt bij het wisselen van baan of wanneer een werknemer voor zichzelf begint. Op zich geen vreemde gedachte. Maar we krijgen van collega’s soms vreemde verhalen te horen. Ook bij rechtshulp en ledenvoorlichting van het KNGF en FBZ komen veel vragen binnen over het concurrentie- en relatiebeding.
Wat is een concurrentiebeding?
Een concurrentiebeding is een afspraak tussen een werknemer en werkgever. Meestal is dit opgenomen in de arbeidsovereenkomst. Dit betekent dat je binnen de voorwaarden van het concurrentiebeding niet bij een andere werkgever mag werken. Vaak gaat het hierbij om een postcodegebied of afstand (in een straal) rondom de praktijk. Een concurrentiebeding heeft een eindtermijn, dus mag niet voor onbepaalde tijd worden afgesproken.
Wanneer is een concurrentiebeding?
Het concurrentiebeding moet schriftelijk overeengekomen zijn. De handtekening van de werknemer is noodzakelijk. Heb je niet getekend, dan is het concurrentiebeding niet geldig.
In het concurrentiebeding moet een termijn staan waarin je je hieraan moet houden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan 6 maanden, een jaar of twee jaar.
Bepaalde tijd: alleen beding bij zwaarwegend bedrijfsbelang
De wet geeft aan dat een concurrentiebeding in een contract voor bepaalde tijd alleen mogelijk is als er een schriftelijke motivering van de werkgever is opgenomen waaruit blijkt dat het beding noodzakelijk is vanwege zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen.
We horen vaak van collega’s dat ze in een contract voor bepaalde tijd toch een concurrentiebeding hebben zonder dat er een schriftelijke motivering is opgenomen waarom dit noodzakelijk is. Of dat de noodzakelijkheid wel wordt benoemd, maar niet blijkt uit de motivering in het contract.
Het is ook moeilijk te omschrijven dat het zodanig zwaarwegend voor de situatie is in een fysiotherapiepraktijk. Bij het maken van deze wetgeving is meer gedacht aan bedrijven waar bijvoorbeeld bedrijfsgeheimen echt overduidelijk aanwezig zijn. Deze motivering moet dus helder en overtuigend zijn.
Getekend = gebonden
Het concurrentiebeding moet nageleefd worden. Het is namelijk ondertekend door de werknemer. Daarbij moet het letterlijk uitgelegd worden. Vaak zijn er onduidelijkheden die het moeilijk maken: denk aan een gemeente die afgesproken wordt, maar die gemeente bestaat niet meer of heeft er in de loop van de jaren er plaatsen bij gekregen. Het kan ook zijn dat er bijvoorbeeld wijken bijgebouwd zijn in de tussentijd.
Wat ook kan dat er iets staat over een bepaalde cirkel (km) rondom een praktijk en er zijn inmiddels vestigingen bij gekomen waar misschien ook (incidenteel) gewerkt wordt door de werknemer. Soms wordt een postcode genoemd als verzorgingsgebied. Dan is het voor beide partijen duidelijk waar wel en waar niet mag worden gewerkt.
Onredelijk concurrentiebeding?
Het is mogelijk om een onredelijk concurrentiebeding aan de rechter voor te leggen. Die kan dat vernietigen of matigen. De rechter zal in dat geval belangen afwegen van de werkgever en de werknemer. Bij matigen kan je denken aan een minder lange duur of een mindering van het aantal kilometers.
Je kan je voorstellen dat het afhankelijk is per situatie wat redelijk is. Daar kunnen bijv. verbijzonderingen een rol in spelen: de werknemer gaat bijvoorbeeld in een andere rol werken bij een andere praktijk.
Bij het aantal kilometers kan bepalend zijn waar de praktijk zich bevindt. Op het platteland in Noordoost Groningen kan een groter aantal kilometers redelijk zijn dan in Amsterdam
Relatiebeding
Voordat de zaak aan de rechter wordt voorgelegd, moeten beide partijen eerst met elkaar in gesprek. Een mogelijke oplossing voor is dan dat je met je werkgever een relatiebeding afspreekt. Een relatiebeding kan ook standaard in je contract zijn opgenomen in plaats van een concurrentiebeding.
Wat is het?
Werkgever en werknemer leggen vast dat de werknemer gedurende een bepaalde tijd (6 maanden, 1 of 2 jaar, daar kun je over onderhandelen) geen patiënten zal behandelen die hij/zij al behandeld heeft in de huidige praktijk of (breder) die al aangemeld waren als patiënt in de huidige praktijk (ook daar kun je over onderhandelen).
Soms wordt er ook nog een lijstje gemaakt met patiënten die de werknemer wel mag behandelen. Dat gaat dan bijvoorbeeld om chronische patiënten die alleen door die werknemer behandeld willen worden en anders toch de praktijk zullen verlaten. Of soms zijn het patiënten die specifiek door deze werknemer in de praktijk komen (bijv nichtje, buurman). Het advies aan werkgever en werknemer is om hier vooral ook het patiënten belang mee te laten wegen. Dat zal een werkgever alleen doen als het ook echt om een beperkt aantal patiënten gaat.
Waar moet je op letten bij het afspreken van een concurrentiebeding?
Als je werkgever met jou een concurrentiebeding wil afspreken, weeg dan voor jezelf af of je dit wilt. Sowieso mag je werkgever dit niet zonder meer afspreken in een contract voor bepaalde tijd.
Je kunt met je werkgever onderhandelen over:
- De termijn: 6 maanden is een stuk korter dan twee jaar.
- Het gebied: een postcodegebied of straal om de praktijk. Als je in Amsterdam een straal van 10 km afspreekt, kun je nergens in Amsterdam meer werken. Terwijl er daar veel praktijken zijn. Een straal van 10 km bij een praktijk in Oss is natuurlijk iets anders. Het is handiger om een postcodegebied af te spreken, omdat dit vaak beperkter is en voor alle partijen duidelijk.
- De functie of de werkzaamheden: geldt het voor de hele eerste lijn, of alleen voor algemene fysiotherapie, of alleen voor jouw specialisatie? Ga je in een andere setting werken (bijv. tweede lijn) dan ben je geen directe concurrent meer. Je kunt dan geen cliënten meenemen vanuit de praktijk waar je werkte.
Toch een concurrentiebeding en weg bij je werkgever?
Overweeg dan, eventueel met juridische hulp, om een relatiebeding met je werkgever af te spreken. Je kunt dan wel op de nieuwe plek werken waar je wilt, terwijl je belooft om geen cliënten te behandelen van je oud-werkgever voor een bepaalde periode.
Wat gebeurt er als je je niet aan het concurrentiebeding houdt?
In je arbeidsovereenkomst staat vaak een ‘boetebeding’. Dit is een artikel waarin staat wat de gevolgen zijn als je je niet aan de afspraken houdt in de arbeidsovereenkomst. Het concurrentie- en relatiebeding valt hier vaak ook onder. Vaak staat in zo’n boetebeding een geldbedrag die je per overtreding of per dag dat je de afspraken schendt moet betalen.
Als je weggaat bij je werkgever, is het dus verstandig om je contract na te lopen op een concurrentiebeding. Als je vermoedt dat dit beding je in de nabije toekomst problemen op gaat leveren, ga dan direct in overleg met je werkgever. Want het is makkelijker om hier nu nog afspraken over te maken dan wanneer je straks weg bent.
Als je hulp of advies nodig hebt over dit onderwerp, kun je als lid van Fysiovakbond FDV gratis gebruikmaken van juridische ondersteuning bij FBZ Rechtshulp. Je kunt hiervoor een bericht sturen aan rechtshulp@fbz.nl.